کبر

کبر

انسان درذات خود دارای کبر است .چون کبر ازصفات خداست و انسان هم خلیفه ی الهی است. ولی نکته ی ریزی دراین بین است وان اینکه چون انسان استقلال وجودی ندارد پس کبرش هم مستقل از خدا نمی تواند باشد. به عبارت دیگر این گناه نیست که انسان دروجودخود احساس بزرگی کند- که این کبر ستوده است و باعث می شود که انسان خودش را رایگان به هرچیزی نفروشد وتن به ذلت ندهد- بلکه گناه آنجاست که این بزگی را برای  شخصیت خودش اصالت دهد و از خدا مستقل بداند که این کبر فرعونی است. درسیره ی اهل بیت(علیهم السلام) می بینیم که بعضی مواقع دراوج عزت و وقار خود را می ستوده اند و فضایل خود را بیان می فرمودند(نمونه ی آن خطبه البیان امیرالمؤمنین علیه السلام است) و بعضی مواقع هم دراوج فروتنی خود را معرفی کرده اند(نمونه ی آن دعای کمیل امیرالمؤمنین علیه السلام است).ولی این مهم است که بدانیم چه موقعی و نسبت به چه کسی چنین حالاتی را از خود نشان می داده اند.

به این مثال توجه کنید

قطره ی ابی رادرنظر بگیرید که رو به روی دریا ایستاده و می گوید من دریا هستم که البته خیلی خنده دار است. ولی درحالتی دیگر این قطره رافرض کنید که در دریا افتاده و می گوید من دریا هستم که البته درست گفته چون دیگر قطره ای نیست و هرچه هست همه دریاست. حال تأمل کنیم درجمله ی "أنا ربکم الاعلی"(سوره اعلی) که فرعون می گفت و "أنا الحق" که منصور حلاج می گفت وببینیم کدام درست و کدام نادرست است!

ازاهل دلی پرسیدم که نماز برای چیست؟ گفت برای تفاوت میان تو وخدا. گفتم چطور؟ پرسید :اگر دو نفر از هر لحاظی شبیه به یکدیگر باشند آیا هیچکدام از آن دو ابراز نیاز به دیگری می کند؟ گفتم نه. گفت: اگر نماز (که مظهر فقر الی الله)  است نخوانی، پس خود به خود ادعاکردی که بی نیازی  و خدایی و چون خواص خداگونگی نیز درما است پس امر هم بر ما مشتبه شده و ادعای خود را باور کرده و بناگاه فرعون می شویم! پس نماز انسان را در حد خودش نگه می دارد و از این سوء تفاهم ها جلوگیری می کند. آن موقع فهمیدم که چرا گفته اند که یکی از راه های مقابله باکبر نماز است.

حالا یک برداشت لطیف از طبیعت

دودرخت بید مجنون وچنار راتصور کن. بیدمجنون متواضع وافتاده ولی چنارستبر ومتکبر ...حال ببین که اولین درختی که دربهار حیات می گیرد بیدمجنون است و چنار از آخرین هاست. همچنین اولین درختی که درپاییز حیاتش گرفته می شود چنار است و بیدمجنون ازاخرین آنهاست. به علاوه ی اینکه پس از چند سالی ناگهان تبری بر قامت چنار خورده و به زیر می افتد و پس از پوست کنی ها و تکه تکه شدن ها و... به تختی تبدیل شده که برای نشستن و خوابیدن استفاده می شود در حالی که بید مجنون همچنان سربه زیر ومتواضع و بی ادعا و پابرجاست!